مطلب سامانه پایا چیست

سامانه پایا چیست؟

اول از همه برویم سراغ تعریف بانک مرکزی از سامانه انتقال پول پایا: « پایا یک سیستم الکترونیکی جامع بین بانکی است که از سوی بانک مرکزی به گونه‌ای طراحی شده که می‌تواند دستور پرداخت‌های متعدد را از یک بانک به عنوان بانک مبدأ دریافت کرده و بعد از پردازش، آن‌ها را برای انجام به بانک‌های مقصد ارسال کند. بانک‌ها نیز می‌توانند دستور پرداخت‌های مشتریان را به صورت انفرادی یا انبوه، دریافت و برای انجام در بانک‌های مقصد به «پایا» ارسال کنند. این سامانه دارای ۲ زیرسامانه است که عبارتند از واریز مستقیم (وم) و برداشت مستقیم (بم).» 

کاربردهای سامانه پایا در بانکداری الکترونیک

این سامانه از ۲ بخش کاملا مستقل و مجزا، تشکیل شده است.

امکان واریز مستقیم در پایا (وم)

واریز مستقیم در سامانه پایا چیست؟ پرداخت به این صورت است که دارنده یا دارندگان هر حسابی در هر بانکی با ثبت شماره شبا این اجازه را به آن بانک می‌دهند که طی زمان‌هایی خاص و از پیش تعیین شده، میزان مشخصی پول را از حساب آن فرد یا شرکت برداشت کرده و به هر حساب یا حساب‌های دیگری در همان بانک یا دیگر بانک‌های کشور انتقال دهد. مثلا یکی از معمول‌ترین و پرکاربردترین موارد کارآمدی این سیستم پرداخت حقوق از سوی کارفرما به کارگران یا کارمندان است.

غیر از حقوق پرداخت سود سهام و اوراق بهادار و پرداخت بهای خدمات و کالا‌ها و پرداخت اقساط خرید کالا، وام و تسهیلات بانکی هم از طریق سیستم جامع پایا قابل اجراست؛ همچنین که پرداخت اجاره‌بها و حواله‌های بین بانکی انفرادی و بسیار موارد دیگر از همین دست انجام می‌شود.

کیست که برای انتقال وجه‌های اندک، زحمت رفتن به شعبه را به خود بدهد؟ پس فراموش نکنید روزی یکبار می‌توانید از یک ریال تا 100 میلیون تومان را با پایا جابه‌جا کنید؛ البته با کسر کارمزد و به‌صورت غیر آنی!

امکان برداشت مستقیم از پایا (بم)

امکان برداشت مستقیم از سامانه پایا چیست و چه روشی دارد؟ شیوه‌ای از انتقال وجه است که در آن مشتری، به بانک این اجازه را می‌دهد که باز هم مبالغ مشخصی را در زمان‌های از پیش تعیین‌‌شده‌ای از حساب‌های اشخاص یا نهادها و شرکت‌های دیگر در همان بانک‌ یا بانک‌های مختلف دیگر برداشت کرده و به حساب او واریز کند. البته اجرای این دستور، با توافق مکتوب و قبلی طرفین یعنی مشتریان بدهکار و بستانکار انجام می‌گیرد. آن هم توافقی که طی قراردادی در یکی از شعبه‌های بانک نهایی شده و به امضای طرفین رسیده باشد.

از جمله موردهای برداشت مستقیم برای مشتریان حقیقی و حقوقی بانک که کاربرد بسیار زیادی دارند می‌توان به برداشت‌های دسته‌ای اشاره کرد؛ مانند تمامی قبض‌های خدماتی از جمله پرداخت قبض آب، برق، گاز و تلفن. همچنین پرداخت انواع حق عضویت برای مراکز مختلف خدماتی، تفریحی و آموزشی مانند شهریه مدارس یا دانشگاه‌ها نیز از این دست به شمار می‌روند. همچنان که پرداخت حق بیمه و پرداخت مالیات و عوارض یا پرداخت اقساط خرید کالا و وام و انواع تسهیلات بانکی و تصفیه صورت حساب و بسیار موارد این‌چنینی نیز با امکان برداشت مستقیم از سامانه الکترونیکی پایا قابل پرداختند.

پایا ارایه کدام خدمات بانکی را ساده‌تر می‌کند؟

استفاده از سامانه پایا برای تمام مشتریان بانکی و کسانی که قصد انتقال پول به حسابی دیگر را داشته باشند، فراهم شده است. اما بیشترین مزیت این سامانه برای انجام این خدمات بانکی است:

پرداخت الکترونیکی اقساط: بسیاری از تسهیلا‌ت‌گیرندگان، معمولا وام را از بانکی می‌گیرند اما حسابی که دریافتی‌های ماهانه‌شان به آن واریز می‌شود، در بانکی دیگر است. استفاده از خدمات «پایا» امکان واریز وجه اقساط تسهیلات را بدون نیاز به مراجعه به شعب دو بانک و انتقال فیزیکی اسکناس، ایران‌چک یا اسناد بانکی کاغذی میسر خواهد ساخت. اگر هم مجموع اقساط شما از سقف تعیین شده برای کارت به کارت بالاتر است، مشکلی نیست. شما می‌توانید روزانه تا سقف 100 میلیون تومان از طریق پایا پرداخت اقساط یا واریز وجه داشته باشید.

پرداخت حقوق و مستمری: بیشتر شرکت‌ها و سازمان‌ها برای پرداخت حقوق یا مستمری، از کارکنان یا مستمری‌بگیران خود می‌خواهند در یک بانک مشخص حساب باز کنند. استفاده از امکانات «پایا» به سازمان‌ها و کارکنان و بازنشستگان آنها امکان می‌دهد تا بدون نیاز به افتتاح حساب‌ در یک بانک مشخص،  امکان واریز حقوق را به بانک موردنظر کارمند بریزند. این مزیت سامانه پایا از باز شدن حساب‌های متعدد بانکی جلوگیری می‌کند.

پرداخت سود سهام: شرکت‌های سرمایه‌گذاری زیادی دارای تعداد بالایی سهامدار هستند و می‌توانند با استفاده از امکانات «پایا» بدون نیاز به افتتاح حساب برای تک‌تک سهامداران یا ارائه فیش برای دریافت سود سهام، سود ماهانه آنها را مستقیما به حساب سهامداران واریز کنند.

اجاره: این روزها پرداخت اجاره ماهانه خانه، مغازه و دفاتر کوچک تجاری تبدیل به یک معضل شده است. تورم باعث شده که هزینه اجاره یک خانه کوچک هم بیشتر از 10 میلیون تومان در ماه باشد. از طرف دیگر شبکه بانکی محدودیت انتقال پول کارت به کارت را 10میلیون تومان در ماه اعلام کرده است که خیلی‌ها را دچار مشکل می‌کند. اگر شما هم جزو مستاجرهایی هستید که اول هر ماه باید اجاره بدهید، بهترین راه استفاده از سامانه پایا است.

ساعات انتقال وجه سامانه پایا

ساعت انتقال در پایا همانند انتقال وجه کارت به کارت، آنی و لحظه‌ای نیست. باید در نظر داشت که اگر حواله مورد نظر شما در سامانه پایا طی روز و در میان ساعات کاری بانک‌ها صادر شود، همان روز به حساب مقصد واریز خواهد شد، اما چنانچه حواله صادر شده در پایا در روز تعطیل یا بعد از به پایان رسیدن ساعت کاری بانک‌ها صادر شود، اول وقت روز کاری بعد به حساب مقصد واریز خواهد شد.

• چرخه اول انتقال وجه در سامانه پایا: حوالی 4 صبح
• چرخه دوم انتقال وجه در سامانه پایا: حوالی 10:45
• چرخه سوم انتقال وجه در سامانه پایا: حوالی 14:45
• چرخه چهارم انتقال وجه در سامانه پایا: حوالی 17:45 [جدید]

شروع چرخه پایا (شاپرکی) در روزهای تعطیل رسمی هم ساعت 13:45 انجام می‌شود ولی انتقال وجه در اولین چرخه روز غیر تعطیل واریز می‌شود.

نکته: ساعات انتقال وجه پایا و همین‌طور صدور حواله در روزهای تعطیل، با بخشنامه‌های بانک مرکزی تغییر می‌کند (مثلا در روزهای پایانی سال یا روزهای تعطیلی بابت پاندمی یا آلودگی هوا و…). پس -به هر تقدیر- حواستان جمع باشد که روی این سامانه به عنوان واریز دقیق پول حساب نکنید و ساعتی را برای انتقال وجه در نظر نگیرید و قول ندهید. اگر به واریز آنی و سریع پول نیاز دارید، کارت به کارت (شاپرک) و ساتنا گزینه‌های بهتری هستند.

سقف انتقال وجه سامانه پایا

در سامانه پایا می‌توان هر مبلغی را جابه‌جا کرد. سقف انتقال پول در سامانه پایا سال گذشته تا سقف 50میلیون تومان تعیین شده بود ولی الان سقف انتقال وجه تغییر کرده و مشتریان می‌توانند تا سقف 100 میلیون تومان از طریق سامانه پایا در شبکه بانکی پول جابه‌جا کنند. اگر در شعبه هم حضور داشته باشید، این سقف همین مبلغ خواهد بود. ولی کیست که برای انتقال وجه‌های اندک، زحمت رفتن به شعبه را به خود بدهد؟ پس فراموش نکنید روزی یکبار می‌توانید از یک تومان تا 100 میلیون تومان را با پایا جابه‌جا کنید؛ البته با کسر کارمزد و به‌صورت غیر آنی!

کارمزد یا هزینه انتقال وجه در پایا

تا قبل از آذر ۹۹ انتقال وجه پایا کاملا رایگان بود ولی بر اساس آخرین ابلاغیه بانک مرکزی در سال 1402 هزینه انتقال وجه در سامانه پایا یک‌صدم درصد مبلغ هر تراکنش تعیین شد؛ ولی کف این کارمزد 240 تومان و سقف کارمزد 3000 تومان است. مثلا برای جابه‌جایی یک میلیون تومان که یک صدم درصد آن ۱۰۰ تومان می‌شود، همان 240 تومان کسر می‌شود که باز از هزینه انتقال وجه کارت به کارت به‌صرفه‌تر است!

برخی از اپ‌های بانک‌ها، همچون گذشته پایا را بدون هزینه انجام می‌دهند. اما همه این کف و سقف‌ها در حالت انتقال وجه شخصی در سایت‌ها و اپلیکیشن‌های بانک است. اگر انتقال وجه گروهی باشد (مثل پرداخت حقوق، واریز سود سهام و…) که بیش از ۱۰ انتقال وجه در هر دستور پرداخت است، ۱۰۰ تومان به‌ازای هر تراکنش مشخص شده و از اصل پول کسر می‌شود.

روش پیگیری تراکنش و استعلام حواله پایا

روش استعلام پایا چیست؟ از آنجا که انتقال وجه در سامانه پایا بر اساس شماره شبا صورت می‌گیرد، امکان اشتباه در واریز و انتقال وجه وجود ندارد. مگر واریزکننده در مراحل انتقال وجه اشتباهی صورت دهد. با این‌حال، در صورت ایجاد مشکل در انتقال وجه از طریق سامانه الکترونیکی پایا یا برای استعلام حواله پایا داشتن شماره پیگیری حواله، دانستن بانک مبدا و مقصد و مبلغ دقیق حواله الزامی است. همراه این اطلاعات به یکی از شعبه‌های بانکتان مراجعه کنید با با شماره‌ای که هر بانک موظف است برای این انتقال‌های پایا و ساتنا ایجاد کند، تماس بگیرید.

مزایای استفاده از سیستم انتقال وجه پایا

پس همانطور که مشخص شد یکی از وجوه برجسته و شایان توجه این سامانه بانکی این است که با استفاده از این سامانه افراد مجبور نخواهند بود تا برای هر کاری حسابی تازه در بانکی دیگر باز کنند! اگر یادتان باشد، پیش از روی کار آمدن این سامانه هر شرکت یا سازمانی برای پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان و کارگرانش دستور می‌داد تا حقوق‌بگیران حسابی نو در همان بانکی باز کنند. این البته نه تنها در ارتباط با دریافت حقوق و دستمزد که بسیاری موارد مشابه دیگر همچون پرداخت سود سهام نیز صادق بود که حالا با وجود پایا دیگری نیاز نیست.

از دیگر مزایای کارکردن با سامانه پایا این است که دیگر نیازی نیست برای پرداخت اقساط وام‌ها به شعبه‌های بانک تسهیلات ‌دهنده مراجعه کنیم. چرا که مشتری می‌تواند از هر بانک که حساب دارد، با پایا قسط خود را در زمان مشخصی پرداخت کند.

تفاوت ساتنا با پایا

همانطور که می‌دانید هردوی این سیستم‌ها سامانه‌هایی برای انتقال وجوه بین بانک‌های مختلف است. هر دوی آن‌ها هم مطمئن‌اند و هم از بالاترین سرعت ممکن برخوردارند. اما هرکدام شرایط و قوانین خاص خود را دارند. پس تفاوت پایا و ساتنا چیست؛

• سامانه پایاپای الکترونیکی یا همان سامانه پایا از روش‌های الکترونیکی برای پرداخت‌های خرد بهره می‌برد؛ در حالی که سامانه تسویه ناخالص آنی یا همان ساتنا برای پرداخت‌های کلان و حواله‌های فوری است که طراحی شده.
• ساتنا عملیات انتقال را نهایتا طی نیم‌ساعت به انجام می‌رساند ولی این درحالی است که سیستم پایا همین عملیات را در زمان‌های مشخص‌شده‌ای به انجام می‌رساند.
• در سیستم ساتنا تسویه حساب و واریز به حساب مشتری به صورت تک تک و در زمان درخواست به بانک مرکزی و بانک مقصد ارسال می‌شود و سرعت به نسبت قابل قبولی دارد که هم اکنون بین 2 ثانیه تا 20 دقیقه در بانک‌های مختلف متفاوت است. اما در پایا ارسال به بانک در ساعت‌های مشخصی و به صورت دسته‌ای از بانک مبدا به بانک مقصد صورت می‌گیرد.

تفاوت پایا با سامانه پل چیست؟

بانک مرکزی سامانه پل را برای جابه‌جایی پول رونمایی کرده است. به‌طور طبیعی این سوال پیش می‌آید که این همه سامانه به چه دردی می‌خورد و چه شباهت و تفاوتی دارند؟

• استفاده از شماره حساب به‌جای شماره شبا: سامانه پل از شماره حساب برای جابه‌جایی و انتقال پول استفاده می‌کند. بانک‌هایی به این سامانه پیوسته‌اند که شماره حساب‌های استانداردی داشته باشند. پس برای جابه‌جایی شماره حساب دقیق طرف مقابل نیاز دارید. ولی برای پایا شما شماره شبا نیاز دارید.
• انتقال در ساعت کاری: تفاوت مهم پایا با پل در همین ساعات انتقال پول است. پایا به دلیل شیوه انتقال پول، سیستم برخط و سریعی نیست و چرخه انتقال را در ساعت‌های مشخصی انجام می‌دهد ولی سامانه پل، در تمام ساعات شبانه‌روز این کار را انجام می‌دهد.
• انتقال پول با کارمزد کمتر: سامانه پایا هم مانند سامانه پل محدودیت سقف انتقال وجه دارد. با این تفاوت که کارمزدش اندکی کمتر از پایا است.

نکته: در یک نگاه کلی، سامانه پل و پایا شباهت‌های بسیاری به هم دارند و به نوعی رقیب در انتقال وجه هستند. انتقال آنی مزیت یکی است، شماره شبا مزیت دیگری. باید دید این شیوه‌های متعدد انتقال پول چه سودی برای مردم دارد. با این‌حال اگر می‌خواهید اطلاعات کامل‌تری درباره این سامانه تازه بانک مرکزی به دست آورید، این لینک را بخوانید.