معرفی انواع نرخ بهره

نرخ بهره چیست؟

اگر شما سرمایه‌تان را در بانک سرمایه‌گذاری کنید، مبلغی که به آن نرخ سود سپرده می‌گویند به صورت سالانه به شما پرداخت می‌شود. در صورتی که از بانک تسهیلات بگیرید هم درصدی به عنوان نرخ سود تسهیلات از شما گرفته می‌شود. پس فرقی نمی‌کند که شما سپرده‌گذار یا وام گیرنده باشید؛ هر دوی این نرخ‌ها با نام «نرخ بهره» در سیستم بانکی شناخته می‌شوند. دادن این نرخ به حساب‌های سپرده و مطالبه کردن آن موقع دریافت تسهیلات بانکی هم یک دلیل ساده دارد؛ ارزش پول به مرور زمان از دست می‌رود. پس بانک‌ها با تعریف نرخ سود یا بهره، از پایین آمدن ارزش پول جلوگیری می‌کنند.

انواع نرخ سود

اما همین نرخ بهره -یعنی در مواقع گرفتن وام و تسهیلات باید مبلغ اضافه‌تری علاوه بر اصل مبلغ وام را به بانک بپردازید- انواع مختلفی دارد که توضیحش را همین‌جا آورده‌ایم:

نرخ بهره اسمی

نرخ بهره اسمی به همان سود مشخص‌شده‌ای گفته می‌شود که در قرارداد بین وام گیرنده و وام دهنده ذکر می‌شود. مثلا اگر از یک بانک وامی با سود 18 درصد بگیرید و قرار باشد یک سال بعد بدهی خود را پرداخت کنید، این 18درصد نرخ بهره اسمی آن تسهیلات محسوب می‌شود. نرخ بهره اسمی درباره اوراق قرضه یا اوراق مشارکت هم همین تعریف را دارد. پس اگر اوراق با سود سالانه 20 درصد بخرید، این 20 درصد نرخ بهره اسمی آن خواهد بود که در پایان یکسال به شما تعلق می‌گیرد.

نرخ سود واقعی

همان نرخ بهره اسمی است که تورم هم در آن دیده می‌شود. فراموش نکنید نرخ بهره با تورم رابطه مستقیمی دارد. پس اگر تورم را از نرخ بهره اسمی کم کنیم، نرخ بهره واقعی به دست می‌آید. مثلا فرض کنید تورم سالانه 10 درصد و نرخ بهره اوراق مشارکت 20 درصد باشد، در این صورت نرخ بهره واقعی 10 درصد خواهد بود. اگر هم تورم بیشتر از نرخ بهره اسمی باشد، نرخ بهره واقعی منفی خواهد بود.

نرخ بهره مرکب

بعضی از بانک‌ها هم «نرخ سود مرکب» را مبنای گرفتن سود تسهیلات قرار می‌دهند. در این روش، سود بیشتری وام‌گیرنده گرفته می‌شود. در نرخ بهره مرکب علاوه بر مبلغ اصلی به سود‌های انباشته شده دوره‌های قبلی هم بهره تعلق می‌گیرد. مبنای بانک این خواهد بود که در انتهای سال اول گیرنده وام باید مبلغ اصلی را به همراه نرخ سود همان سال به بانک بپردازد. همچنین بانک در انتهای سال دوم فرد وام‌گرفته را موظف به پرداخت مبلغ اصلی و نرخ سود سال اول و نرخ بهره تعلق گرفته بر بهره سال اول هم می‌کند. به این ترتیب وام گیرنده با مرکب شدن سود وام، بیشتر از سود ساده بهره به بانکی که از آن تسهیلات گرفته، می‌پردازد.

نرخ بهره موثر

نرخ بهره موثر برای کسانی که قصد سرمایه‌گذاری و گرفتن سود از آن را دارند، اهمیت زیادی دارد. اگر سود حساب سپرده شما هر 3 یا 6 ماه یکبار به‌تان پرداخت شود، این امکان را پیدا می‌کنید که سود مشخص شده را دوباره سرمایه‌گذاری کرده و بازدهی و مبلغ سود خود را افزایش دهید. نرخ بهره موثر باعث می‌شود آورده شما از نرخ بهره‌ای که در ابتدا توافق کرده‌اید، بالاتر برود. هر چقدر بازه پرداخت سود کوتاه‌تر باشد، نرخ موثر و سودی که نصیب شما می‌شود، بیشتر خواهد رفت.

نکته مهم: برای سرمایه‌‌گذاری و گرفتن سود، بهترین کار ممکن محاسبه براساس بهره موثر خواهد بود.